Gà nướng Cơm lam là bộ đôi ẩm thực nổi tiếng của các dân tộc thiểu số vùng Tây Bắc và Tây Nguyên Việt Nam. Sự kết hợp giữa thịt gà nướng thơm lừng, da giòn rụm và cơm lam dẻo thơm, đậm vị tre nứa đã tạo nên một trải nghiệm ẩm thực độc đáo, khó quên.
I. GÀ NƯỚNG: LINH HỒN CỦA BỮA ĂN
Gà nướng, hay còn gọi là Gà nướng ống tre hoặc Gà nướng mắc khén, được chế biến với những nguyên liệu đặc trưng của núi rừng.
1. Chuẩn Bị Nguyên Liệu
Gà: 1 con gà ta (khoảng 1.2 - 1.5 kg). Nên chọn gà mái tơ hoặc gà đồi, thịt dai ngọt.
Gia vị ướp:
Mắc khén: 1-2 muỗng cà phê (Loại hạt tiêu rừng đặc trưng của Tây Bắc, tạo mùi thơm cay nồng).
Hạt dổi: 3-5 hạt (Tạo mùi thơm đặc trưng, rang sơ rồi giã nhỏ).
Sả: 3-4 củ, băm nhỏ.
Gừng: 1 củ nhỏ, băm nhỏ.
Tỏi, ớt: Vừa đủ, băm nhỏ.
Mật ong: 1-2 muỗng canh (Giúp da gà lên màu đẹp và có vị ngọt nhẹ).
Gia vị cơ bản: Nước mắm, hạt nêm, dầu hào.
Lá chanh/Lá móc mật: Một nắm nhỏ, thái sợi hoặc băm nhỏ.
2. Quy Trình Chế Biến Gà Nướng
Sơ chế:
Gà làm sạch, để nguyên con hoặc mổ phanh, xát muối và gừng để khử mùi, rửa lại và để ráo nước.
Mắc khén và Hạt dổi: Rang thơm, giã nhỏ. Trộn đều với sả, gừng, tỏi, ớt, mật ong, nước mắm và các gia vị cơ bản.
Tẩm ướp:
Xoa đều hỗn hợp gia vị lên khắp mình gà, đặc biệt là bên trong bụng gà. Có thể dùng tay mát-xa nhẹ để gia vị thấm sâu vào thớ thịt.
Thời gian ướp: Ít nhất 3-4 giờ, tốt nhất là để qua đêm trong tủ lạnh.
Nướng gà:
Truyền thống: Dùng que tre tươi xiên dọc thân gà, cố định và nướng trên bếp than hồng. Đặt gà cách xa lửa than để gà chín từ từ, không bị cháy bên ngoài. Thường xuyên xoay và phết thêm hỗn hợp nước ướp còn lại hoặc mỡ gà chảy ra để giữ ẩm và tăng hương vị.
Hiện đại: Nướng bằng lò nướng hoặc nồi chiên không dầu ở nhiệt độ 180-200°C.
Thời gian nướng: Khoảng 45-60 phút tùy kích cỡ gà, cho đến khi da gà chuyển màu vàng óng, giòn rụm và thịt chín mềm.
II. CƠM LAM: HƯƠNG VỊ CỦA ỐNG TRE
Cơm lam là loại cơm được nấu trong ống tre, nứa non và nướng trên lửa. Vị dẻo, ngọt của gạo quyện với mùi thơm thanh mát của tre nứa tạo nên một món ăn vô cùng độc đáo.
1. Chuẩn Bị Nguyên Liệu
Gạo: Gạo nếp cái hoa vàng hoặc gạo nếp nương, ngâm nước ít nhất 6-8 giờ cho mềm.
Ống tre/nứa: Chọn ống nứa non hoặc tre tươi, có đường kính khoảng 3-4 cm, dài khoảng 20-30 cm, chặt bỏ một đầu và giữ lại mấu tre ở một đầu.
Nước: Nước dừa tươi hoặc nước lọc.
Gia vị: Một chút muối.
2. Quy Trình Chế Biến Cơm Lam
Trộn và Nhồi:
Gạo nếp sau khi ngâm, vớt ra để ráo, trộn với một chút muối.
Cho gạo vào ống tre/nứa, đổ nước dừa tươi hoặc nước lọc vào, chỉ đổ gần đầy và cách miệng ống khoảng 2-3 cm (để gạo nở).
Dùng lá chuối hoặc lá dong tươi cuộn lại, nút chặt miệng ống.
Nướng:
Đặt ống cơm lam lên bếp than hồng hoặc nướng vùi tro.
Xoay ống tre liên tục để nhiệt độ lan tỏa đều, cơm chín từ từ. Nướng đến khi lớp vỏ ngoài của ống tre cháy xém, chuyển sang màu đen và có mùi thơm đặc trưng của cơm chín là được.
Thưởng thức: Để cơm nguội bớt, dùng dao chẻ lớp vỏ tre bên ngoài, để lại một lớp vỏ lụa mỏng bọc quanh khối cơm.
III. TRÌNH BÀY VÀ THƯỞNG THỨC HOÀN HẢO
Gà nướng và Cơm lam là sự kết hợp hoàn mỹ.
Gà nướng: Chặt gà thành miếng vừa ăn, bày ra đĩa.
Cơm lam: Cắt khúc vừa phải, đặt cạnh đĩa gà.
Nước chấm: Thịt gà nướng mắc khén ngon nhất khi chấm với muối chẩm chéo (hỗn hợp muối, ớt, tỏi, gừng, mắc khén, lá chanh/móc mật giã nhỏ) hoặc muối tiêu chanh ớt.
Khi ăn, lớp da gà giòn rụm tan chảy trong miệng, hương vị mắc khén nồng nàn lan tỏa. Cắn một miếng cơm lam, bạn sẽ cảm nhận được độ dẻo, ngọt bùi của nếp và mùi thơm tự nhiên, thanh khiết của tre nứa. Món ăn này không chỉ thỏa mãn vị giác mà còn như một chuyến du hành về với thiên nhiên núi rừng Việt Nam.
